Muối mà nhạt đi…

 Thế giới hôm nay, 

một thế giới tìm kiếm sự hưởng thụ,
an toàn và vô cảm.
Thế nhưng,
đó cũng là một thế giới đầy những biến động, khủng hoảng. Không có một điểm tựa chắc chắn,
người trẻ dễ trở nên lung lay, hụt hẫng và rồi đổ vỡ.
Trong cái thế giới đó, những người Kitô hữu,
nhất là các bạn trẻ, càng trở nên là muối để ướp mặn cho đời vốn đang dần trở nên nhạt nhẽo.

Ts. Nguyễn Ninh, OP

 

Tình yêu như tháng Năm,

Mang gió nồng nắng lửa.

Lòng anh là đầm sen

Hay là nhành cỏ úa.

(Tháng Năm, thơ Xuân Quỳnh)

Hôm nay đọc báo, bất ngờ đọc được tin anh nhảy xuống sông cứu cô gái. Chung quanh là một đám đông nhốn nháo, tự nhiên tôi rùng mình. Không phải vì quá lo lắng cho anh hay cô gái. Dù sao thì mọi chuyện đã thành công, anh cứu được cô gái. Điều khiến tôi rùng mình bởi một ý nghĩ chợt đến, nếu ở vào trường hợp của anh, liệu tôi có nhảy xuống không?

Ngày bé hay đi tắm sông, cũng hay nhảy từ trên cao xuống. Tuy vậy, đó phải là khúc sông an toàn, không có cọc chông lồi lõm. Tôi rùng mình bởi nghĩ rằng lúc nhảy xuống cứu cô gái đó, sẽ có những tảng đá, những cọc nhọn, những gốc cây lô nhô… Thật khủng khiếp với những thứ tôi mường tượng ra.

Chợt nhớ có người nói với tôi rằng khi cứu một người đuối nước, thì điều đầu tiên là phải nắm lấy tóc họ. Tôi nghĩ thật là tàn nhẫn. Cô gái đuối nước sắp chết, vậy mà còn hành hạ người ta bằng cách núm tóc lôi. Nhưng phải làm vậy, phải làm vậy để người bị đuối sẽ không quá sợ hãi có thể dìm người cứu xuống nước. Tôi không biết giả dụ mình cứu có làm như vậy không. Nhưng chợt giật mình, nếu xuống cứu mà không khéo để rồi cô bấu chặt vào mình và cả hai cùng chết thì sao?

Tôi tưởng tượng ra đủ thứ rủi ro rình rập mình nếu nhảy xuống cứu cô gái. Thật bi hài. Nếu là thực tế thì có lẽ cô gái đã bị người đưa đò Charon trong thần thoại Hy lạp đem đi trước khi tôi suy nghĩ xong. Nói dông dài mãi có lẽ cũng phải đi đến một kết luận cuối cùng. Trong trường hợp là chàng trai, tôi không chắc mình sẽ dám nhảy xuống để cứu cô gái. Chỉ mong sao lúc đó tôi sẽ hành động theo một bản năng tiềm ẩn sót lại đâu đó, mong thay…

Tự hỏi nếu không dám nhảy xuống cứu cô gái, nếu tôi là một phần tử trong cái đám đông đứng nhìn và la hét khi chứng kiến một cô gái giãy giụa chờ chết, đâu là điều khác biệt giữa chúng tôi và chàng trai? Sẽ có rất nhiều đáp án ngoài chuyện biết bơi hay không. Vì chàng trai kia can đảm, chàng trai kia yêu người, có lòng trắc ẩn. Và chúng tôi, ngược lại, là những kẻ nhát đảm, không yêu người đủ v.v. Điều đó hoàn toàn có cơ sở, điều đó có thể đúng. Nhưng không hiểu sao tôi bỗng bồi hồi, có lẽ còn một vài lý do khác nữa. Một vài lý do nào đó ẩn sâu trong cái bề ngoài là là vô cảm, là nhát đảm, là tính toán đó.

Trong tác phẩm “Giết con chim nhại”, nhà văn Harper Lee, có kể về một vụ kiện giữa người da trắng và người da đen. Quan tòa đã xử người da đen thua kiện chỉ vì anh ta không đưa ra được bằng chứng khách quan chứng minh mình vô tội. Đúng hơn, vì anh ta là người da đen. Ai cũng thấy rành rành đó là một bản án bất công. Khi tòa tuyên án, có mấy cô cậu bé đến xem vụ xét xử đã bật khóc nức nở.

Dill là một cậu bé tinh nghịch, lì lợm, dám bỏ nhà đi bụi đời vì ba mẹ không quan tâm đến cậu. Còn Jem luôn cố gắng trở nên một quý ông bản lĩnh như bố mình. Cậu mong muốn sẽ làm một luật sư tốt như bố. Và cậu luôn chứng tỏ cho em gái cậu thấy điều đó. Đứng trước sự bất công đó, hai cậu bé luôn tỏ ra mạnh mẽ cuối cùng đã phải bật khóc.

Trong khi đó, một đám đông dù thấy bất công vẫn không rơi một giọt nước mắt. Họ không khóc bởi vì họ không còn mong đợi một điều tốt đẹp nào đó, mà họ nghĩ là bất thường sẽ xảy đến. Ông lão Raymond đến an ủi mấy cậu bé, giải thích cho bọn nhóc rằng, mọi chuyện chưa bắt nhịp với bản năng của các cậu. Lớn thêm chút nữa thì các cậu sẽ không phát rầu và khóc thít lên. Có lẽ các cậu sẽ thấy mọi chuyện như chúng vốn dĩ là thế.

Xã hội miền Nam nước Mỹ những năm 1930 vẫn còn phân biệt chủng tộc. Một người da trắng kiện một người da đen, nếu người da đen không có bằng chứng rõ ràng để biện hộ thì anh ta thua kiện là điều hết sức bình thường. Cả một xã hội vận hành theo ý thức hệ đó. Có những người thấy rõ là bất công nhưng họ không đấu tranh. Họ chấp nhận một cuộc sống như nó vốn là, hòa theo nó, chảy theo nó. Lâu dần không còn sức phản kháng nữa, họ như những thứ lềnh bềnh trôi trên một dòng sông nhẹ nhàng, lơ đãng, vô tư lự, hời hợt, mặc dòng đời cuốn đi đâu thì đi, miễn sao họ vẫn trôi chứ không bị chìm. Phải, chỉ vậy thôi, chỉ cần họ không bị tổn hại, chỉ cần họ an toàn. Cuộc sống như thế nào họ không quan tâm. Thế nên họ không khóc.

Tôi hay đa phần đám đông xôn xao trên cầu cũng vậy. Không hẳn là không còn xúc động nhưng bản năng hành động của một con tim có thể đã bị tê liệt từ lâu. Bởi một lối sống tìm kiếm an toàn, phòng ngự, lối sống an nhàn, hời hợt, không thao thức, khắc khoải với những giá trị đẹp của cuộc đời. Có lẽ câu nói của Elie Wiesel ứng với đa phần đám đông trong trường hợp này “Trái ngược với yêu không hẳn là ghét mà là sự hời hợt.”

Một trong những đóng góp lớn nhất của Sigmund Freud vào ngành tâm lý học là lý thuyết tiền định tâm linh của ông. Theo đó, ông cho rằng có những người khi hành động một cách vô thức như sợ hãi, giấc mơ hay nói lỡ lời v.v. thì không phải là không có nguyên do. Tất cả đều được xác định bởi những kinh nghiệm có từ trước. Không phải tự nhiên anh chàng kia nhảy xuống dòng sông còn đa phần chúng ta đứng nhìn. Nhảy hay không nhảy nó đã được quyết định bởi một chuỗi hành động hay chuỗi ý thức xảy ra trong quá khứ nơi từng người.

Chàng trai là một người tốt. Chúng ta cũng khó phủ nhận anh là một người mà cuộc sống mỗi ngày vẫn ôm ấp niềm khao khát nhiệt huyết sống giá trị cuộc đời của chính mình. Chính anh đã chia sẻ trên báo Tuổi Trẻ rằng : “Cứu sống được mạng sống con người là tôi vui rồi”. Những kinh nghiệm sống đầy nhiệt huyết mỗi ngày đã giúp anh hành động mà chẳng chần chừ tính toán thiệt hơn. Một trái tim luôn đập với những khắc khoải, được nuôi dưỡng bởi niềm say mê, nhiệt huyết với cuộc đời hẳn đã giúp cho chàng thanh niên kia dễ dàng quyết định nhảy xuống dòng sông cứu cô gái hơn.

Nói về những thao thức khắc khoải với cuộc đời, hình như đao to búa lớn quá. Nhưng gượm đã, khắc khoải đó có khi là tấm lòng của một người mẹ ngày ngày đi bán vé số cho con ăn học, chỉ mong sao nó thoát được cái nghèo đeo bám. Đó cũng là nỗi lòng của một người thầy tìm mọi cách để dạy dỗ những đứa học trò sao cho thật tốt. Một cậu bé mỗi ngày cố gắng chăm chỉ học hành để không phụ lòng ba mẹ, thầy cô. Một tội nhân mong sao đến ngày được tự do để làm lại cuộc đời v.v. Vâng, khắc khoải đó, đơn giản thôi, chỉ cần là một tâm hồn luôn thao thức để làm những điều tốt đẹp mang lại ý nghĩa cho ơn gọi cuộc đời mình.

Thế giới hôm nay, một thế giới tìm kiếm sự hưởng thụ, an toàn và vô cảm. Thế nhưng, đó cũng là một thế giới đầy những biến động, khủng hoảng. Không có một điểm tựa chắc chắn, người trẻ dễ trở nên lung lay, hụt hẫng và rồi đổ vỡ. Trong cái thế giới đó, những người Kitô hữu, nhất là các bạn trẻ, càng trở nên là muối để ướp mặn cho đời vốn đang dần trở nên nhạt nhẽo. Bởi chúng ta mang trong mình chất muối, vị mặn là tinh thần của một Kitô hữu. Nhưng nếu không có tinh thần đó, chưa nói gì đến dẫn đạo, ngay cả chính mình cũng dễ trở thành nạn nhân của văn hóa thời đại. Mà lời Chúa Giêsu vẫn vang vọng giữa đời: “Chính anh em là muối cho đời. Nhưng muối mà nhạt đi, thì lấy gì muối nó cho mặn lại ?  (Mt 5, 13).