Giáo
lý Công giáo luôn khẳng định rằng,
truyền thông là để thông truyền sự thật,
kết nối với sự thật và biết sự thật.
Thiên Chúa đã tạo dựng nên vũ trụ và con người.
Vì thế, con người chỉ thật sự sống đúng phẩm giá của mình
khi kết nối và hiệp thông với Thiên Chúa.[1]
Phêrô Mạnh Tâm, OP.
Vào ngày
24/09/2019, Đức Hồng Y Timothy Dolan của Tổng Giáo Phận New York, Mỹ đã ra một
tuyên bố để làm rõ rằng ngài sẽ không và chưa bao giờ sử dụng các phương tiện
truyền thông xã hội để yêu cầu bất cứ đóng góp tài chính riêng tư nào. Sở dĩ Đức
Hồng Y đã đưa ra tuyên bố trên là để đối phó với một loạt các hoạt động lừa đảo
trực tuyến đang được thực hiện bằng cách lợi dụng danh nghĩa của ngài để lừa đảo.
Tôi đã nghe tin từ
một số anh chị em là những người đã nhận được tin nhắn trên Facebook hoặc
Twitter từ một tài khoản giả danh là của tôi... Xin biết rằng tôi sẽ không bao
giờ liên hệ riêng tư trên các phương tiện truyền thông xã hội để yêu cầu quyên
góp.
Phát ngôn viên của Tổng giáo phận New York nói
với CNA rằng Tổng giáo phận đã nhận được một số báo cáo về những người mạo danh
Đức Hồng Y Dolan để xin tiền mọi người cho những mục đích có vẻ là từ thiện.
Phát thanh viên của Tổng giáo phận nói:
Thật đáng buồn,
chúng ta đã thấy trò lừa đảo này được sử dụng trong vài tháng qua. Các nhân vật
tôn giáo khác như các cha sở, các linh mục, và các giáo sĩ khác đã bị mạo danh,
và vì vậy chúng tôi muốn nhắc nhở mọi người rằng Đức Hồng Y Dolan sẽ không bao
giờ quyên góp theo cách này.
Ông Joseph Zwilling, Giám đốc truyền thông của
Tổng giáo phận, nói rằng, trong khi Internet và phương tiện truyền thông xã hội
có thể là công cụ truyền giáo tuyệt vời, chúng cũng có thể được sử dụng bởi những
cá nhân vô đạo đức đang tìm cách moi tiền các tín hữu quảng đại và dễ tin. Tạo
tin giả đã để lại hậu quả thật.
Còn ở Việt Nam 1.000 ha
bưởi lông Cổ Cò của huyện Cái Bè đã mất hơn 50 tỷ đồng, do giá bưởi đặc sản này
có lúc xuống còn 1.000 đồng/kg, trong khi bình thường từ 8.000-10.000 đồng/kg.
Đưa ra con số cụ thể để chúng ta thấy hậu quả rất thật khi con người tung tin
giả. Hậu quả lớn nhất là mất đi niềm tin con người trong cuộc sống.
Quý độc giả thân mến,
Chúng ta đang sống thời đại
4.0.[2]
Với thời đại này, ngành công nghệ thông tin được sử dụng nổi bật hơn hết với những
dữ liệu thu nhận được và chuyền tải tới mọi ngõ ngách của thế giới. Công đồng
Vaticano II với Sắc lệnh về Các Phương Tiện Truyền Thông xã hội số 1 đã khẳng định:
Trong
số những phát minh ấy, trổi vượt hơn cả là các phương tiện tự bản chất không
những có liên hệ và ảnh hưởng đến từng cá nhân, mà còn đến cả đại chúng và toàn
thể xã hội nhân loại như báo chí, phim ảnh, phát thanh, vô tuyến truyền hình và
những kỹ thuật khác tương tự, đây là những phương tiện đáng được gọi là những
phương tiện truyền thông xã hội.
Nói cách khác, phương tiện
truyền thông sẽ trở nên hữu dụng và vô cùng lợi ích cho con người nếu sử dụng
chúng để phục vụ con người, vì lợi ích con người theo ý Đấng Tạo hóa mà Giáo hội
Công giáo đã xác định, “nguyên lý, chủ thể và mục đích của tất cả định chế hay
sáng chế ngành công nghiệp thông tin nào phải là con người” (Compendium of the
Catechism of the Catholic Church = CCCC số 401- 402). Tuy nhiên, bên cạnh đó,
chúng có thể trở thành một “vũ khí” hay “nọc độc” vô hình giết chết nhân phẩm
hay danh dự con người khi mục đích sử dụng của nó là giả trá và lừa đảo. Nó
thông tin giả nhưng hậu quả thật.
NHẬN DIỆN GIẢ - THẬT
NƠI PHƯƠNG TIỆN TRUYỀN THÔNG
Đàng sau việc tung tin giả này là ai vậy? với
mục đích gì? Chúng ta không khó trả lời: kẻ đầu xỏ chính là Satan, nó là loài xảo
quyệt nhất trong muôn loài (x. St 3, 1-6).
Mà mục đích của nó đã rõ: làm cho con người không nhận ra được sự thật
nơi mình, gây chia rẽ, xáo trộn và từ đó rời xa Thiên Chúa. Nó sử dụng con người
với lòng dạ không ngay thẳng để nên “khí cụ” phục vụ cho mục đích trên. Quả thật,
ngay như các chuyên gia, các nhà tâm lý học lo ngại sự xuống cấp đạo đức của một
số đối tượng thiếu ý thức khi tạo dựng và lan truyền tin giả (kể cả người tung
tin đồn lẫn người tin vào nó và lan truyền nó), cũng như sự quan ngại về việc sụp
đổ niềm tin của cộng đồng trước “ma trận” thông tin thất thiệt; do thiếu định
hướng. Đàng sau sự việc trên là do ma quỷ điều khiển. Hãy luôn cảnh giác rằng
“Rắn là loài xảo quyệt nhất trong muôn loài” (St 3,1)
Với ý thức đó, Công đồng Vaticano II đã nhắc
nhở:
Con người có thể
dùng những phương tiện đó nghịch với ý định của Đấng Tạo Hoá, và gây nguy hại
cho chính bản thân; Giáo Hội như mẹ hiền rất đau buồn lo âu vì những thiệt hại
do cách sử dụng sai lạc những phương tiện truyền thông vẫn rất thường gây ra
cho cộng đồng nhân loại.[3]
Giáo lý Công giáo luôn khẳng định rằng, truyền
thông là để thông truyền sự thật, kết nối với sự thật và biết sự thật. Thiên
Chúa đã tạo dựng nên vũ trụ và con người. Vì thế, con người chỉ thật sự sống
đúng phẩm giá của mình khi kết nối và hiệp thông với Thiên Chúa.[4]
Không kết nối với Thiên Chúa dễ đi đến lệch lạc, và xa rời sự thật. Kinh nghiệm
về sự sa ngã của Adam và Eva; về Cain, cho thấy, ma quỷ đã dùng sự xảo quyệt,
giả dối để đánh lừa con người. Truyền thông là “mồi lớn” là cái bánh mà ma quỷ
rất thích, vì từ đây con người sẽ xâu xé nhau, và xa rời sự thật.
Vậy Giáo lý và Kinh thánh nói gì về việc giả-thật
từ truyền thông? Làm sao nhận diện nó và làm sao để đối kháng với sự giả của
nó?
GIÁO LÝ và KINH THÁNH
NÓI GÌ VỀ VIỆC TRUYỀN THÔNG?
Tất cả mọi phương tiện của truyền thông đều
liên đới chung với nhau một sứ điệp: con người thuộc về Chúa và sống cho chính Chúa.
Quả thật, Thiên Chúa mong muốn con người được
nhận biết và vinh quang của Người trên khắp cõi địa cầu để mang lại vinh phúc
cho họ. Việc nhận biết này chỉ được thực hiện khi được hiệp thông với chính
Thiên Chúa, là Đấng duy nhất và chân thật (SGLHTCG 294), bởi tất cả được hiệp
thông điều tốt lành từ nơi chính Chúa và thông truyền cho nhau (sđd 947). Chính
nhờ điều này mà con người được thông truyền các lợi ích thiêng liêng khác (sđd
955). Cách cụ thể hơn, giá trị của việc thông truyền này trở nên mạnh mẽ và thiết
thực nhờ thông truyền qua các bí tích mầu nhiệm của Đức Kitô (sđd 1076, 1092) bởi
vì Người là Đường là Sự thật và là Sự sống, nên cần phải luôn thông truyền sự
thật. (sđd 1886, 2488- 89). Một khi nhận thức rõ điểm căn bản cốt lõi này thì
việc sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội sẽ rất giá trị nhân văn và bền
vững, vì truyền thông là thông truyền sự thật (sđd 906, 2492 – 96).
Đối lập với thế giới sự thật là giả dối. Cha đẻ
của giả dối là ma quỷ. Nó luôn thông truyền những điều giả nhưng lại để hậu quả
thật. Chúng ta cùng nhận diện nó!
Việc truyền thông giả trá xuất phát từ Satan
Rắn là loài xảo quyệt. Sách Sáng thế cho ta biết
Satan là loài xảo quyệt, giả dối. Nó tung tin giả cho con người: “Chẳng có chết
chóc gì đâu!” (St 3, 1-6). Và hậu quả là thật. “Adam đã sa ngã” loài người phải
gánh lấy hậu quả: đau khổ và phải chết.
Rồi sự giả đó lan tràn gây ra cái chết đầu tiên của con người là
Abel. “Cain đã giết chết em mình, nhưng lại không chịu thừa nhận. “Tôi là người
giữ em tôi sao?” (St 4,1-8)
Sách các Vua quyển thứ nhất còn đề cập đến sự
mưu mô của vua A-kháp (1V 21,1-15) đã cướp vườn nho của Na-vốt bằng những lời
vu khống từ hoàng hậu I-de-ven. v.v… Ma quỷ đã tạo ra sự kiện giả để rồi để lại
hậu quả thật. Tác hại của nó xuyên qua các thời đại của con người.
Lời nói:
Phương tiện chính của truyền
thông qua các thời
Ngày xưa người ta chưa làm ra vi tính, máy
móc, wifi… phương tiện duy nhất truyền thông cho nhau bằng lời nói. Lời trở nên phương tiện truyền thông cụ thể nhất. Vì điều
kiện thời gian và không gian, nên người ta tìm cách huấn luyện chim bồ câu để
đưa tin qua việc đưa thư.[5]
Nhưng thật tiếc, thay vì thông truyền sự thật, thì lời đó lại trở thành lời giả
trá, gian tà với mục đích méo mó sự thật, xa rời Thiên Chúa là Đấng chân thật.
Sách Châm ngôn cũng đã cảnh cáo: “Mọi lời
Thiên Chúa phán đều được chứng nghiệm. Người là khiên thuẫn cho ai tìm ẩn náu
nơi Người. Đừng thêm thắt chi vào lời Người phán dạy kẻo bị Người quở trách, và
con thành kẻ nói dối nói gian.” (Cn 30, 5-6)
Sách Đa-ni-en tường thuật lại hai vị trưởng
lão đã tạo ra sự giả trá để tố cáo bà Susana bằng lời lẽ ngụy biện… nhưng may mắn,
cũng nhờ lời ngôn sứ Đanien. Ông Đa-ni-en làm sáng tỏ sự thật để cứu bà
Su-san-na (Đn 13, 1-62). Quả đúng như lời thánh vịnh: “Miệng tha hồ nói năng ác độc, ba tấc lưỡi đặt điều xảo trá.” (Tv
50,9)
Trong Tân ước, Chúa Giêsu đã từng nói: Hễ
"có" thì phải nói "có", “không” thì nói “không!” Thêm điều
bớt chuyện là do gian tà mà ra (Mt 5, 33-37). Trên thực tế, Người cũng không ngần
ngại chống lại kẻ giả hình như những người Phariseu giả hình và các kinh sư (Mt
ch. 22 – 23. Mc 12, 13-17). Người nhắc nhở họ, dù có che đậy cái nhìn trần gian
nhưng không thể qua mặt Thiên Chúa. Sự thật hoặc sự dối trá được đưa ra ánh
sáng (Ga 8,19-21). Quả thật “Sự thật về Đức Giê-su (Ga 8, 12-32) và Sự thật sẽ
giải phóng mọi người (Ga 8,32)
SỐNG THEO SỰ THẬT,
THÌ SẼ TRUYỀN THÔNG THẬT!
Chúa Giêsu đã thẳng thắn nói với quan Philatô:
“Ta đến là để làm chứng cho sự thật.”
(Ga 18,36-38). Ai nghe và đứng về sự thật chính là bước theo Đức Kitô. Vì thế,
trong lãnh vực truyền thông, đứng trước sứ mạng làm chứng cho sự thật, người
Kitô hữu cũng sẵn sàng cho một cuộc chiến này. Sống và làm chứng cho Sự thật
trên mặt trận truyền thông. Bằng cách nào?
Để tránh giả dối, thì phải sống thật
Nên nhớ rằng, thông tin giả sẽ để lại hậu quả
thật: xa rời Chúa và thuộc về ma quỷ. Cho nên, Có hai điều cầu xin Thiên Chúa
mà sách Châm ngôn đề nghị:
Con chỉ xin hai điều, Ngài đừng nỡ chối
từ trước khi con nhắm mắt: Xin đẩy xa con lời dối trá và chuyện lọc lừa.
Và “Xin đừng để con túng nghèo, cũng đừng
cho con giàu có; chỉ xin cho con cơm bánh cần dùng, kẻo được quá đầy dư, con sẽ
khước từ Ngài mà nói: "Đức Chúa là ai vậy?" hay nếu phải túng nghèo,
con sinh ra trộm cắp, làm ô danh Thiên Chúa của con (Cn 30, 7-9).
Cho nên, phải luôn nghĩ đến hậu quả của sự giả
trá ắt sẽ bị trừng phạt (Is 59,1-15). Hoặc như lời thánh Giacôbê khuyên nhủ: “Thưa anh em,
trước hết, đừng có thề, dù là lấy trời, lấy đất, hay lấy cái gì khác mà thề.
Nhưng hễ "có" thì phải nói "có", "không" thì phải
nói "không", như thế, anh em sẽ không bị xét xử.” (Gc 5,12) Chống lại sự dối trá, không thỏa hiệp với nó
dù bất cứ hình thức nào cũng là sống thật (Is 30, 8-18). Hơn thế nữa,
Sống và làm chứng
cho sự thật
trong môi trường mình đang sống
Nên nhớ rằng, Satan không chừa bất cứ ai, kể cả
những người dâng hiến cho Chúa. Những người môn đệ của Đức Kitô luôn sống theo
những gì Thầy mình đã sống, bởi chính Người là Đường, là Sự thật và là Sự sống
(Ga 14, 1-6,15). Người đã từng cầu nguyện cho những
ai bước theo mình luôn sống giữa thế gian nhưng đừng thuộc về thế gian (Ga 17,
7-19)
Làm chứng bằng cách giữ gìn và bảo vệ sự thật
(1Tm 6, 2-14; 4, 1-5). Làm chứng bằng cách nói và hành động theo sự thật, vì hành
động của chúng ta cho thấy chúng ta có sống thật hay không và cho thấy sự tương
quan của mỗi người với Đức Kitô để nhận diện đâu là sự thật, đâu là dối trá (1Ga
2, 20-23). Làm chứng bằng cách yêu mến sự thật cách chân thành. (1Ga 3, 18-20)
Làm chứng bằng cách tận dụng các phương tiện truyền thông để phổ biến cho sự thật
và phục vụ chân lý (Sách GLHTCG. 2497, 2512). Cho nên, Công đồng Vaticano II đã
nói rằng: “Điều
cần thiết nhất là tất cả những người liên hệ đến lãnh vực truyền thông, phải tự
đào tạo cho mình một lương tâm ngay thẳng trong việc sử dụng các phương tiện
đó.” [6]
THAY LỜI KẾT
Thông tin giả sẽ tạo ra hậu quả thật, sự thật
phủ phàng, tai hại. Nhưng có lẽ hậu quả lớn nhất là thuộc về ma quỷ và đánh mất
sự sống đời đời. Vậy hãy luôn thông tin thật để mọi người nhận biết đâu là thật-
giả trong cuộc sống. Để làm điều đó, cần có đời sống thật theo gương Chúa
Giêsu, Đấng là Đường, là Sự thật và là Sự sống, Đấng gieo Tin mừng cứu độ. Làm
chứng cho sự thật là luôn rắc gieo tin mừng, gieo sự thật ắt sẽ bước đi công
chính.
Chúng ta cũng đừng bao giờ quên rằng hãy luôn
cầu xin Chúa Thánh Thần, Đấng dẫn đưa mọi người tới chân lý toàn vẹn (sđd 243,
2625). Vậy trước thông tin giả hậu quả thật, chúng ta hãy quyết sống thật để
thông truyền thật! Mong thay!
[1] Sách GLHTCG, số 1699.
[2] Theo Gartner, đây là Cách mạng
Công nghiệp lần thứ Tư. Nó xuất phát từ khái niệm "Industrie 4.0".
4.0 là kết nối các hệ thống nhúng và cơ sở sản xuất thông minh để tạo ra sự hội
tụ kỹ thuật số giữa Công nghiệp, Kinh doanh, chức năng và quy trình bên trong.
Nhất là trong các lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo (AI – Kỹ thuật số), Vạn vật kết nối
- Internet of Things (IOT – Công nghệ sinh học) và dữ liệu lớn (Big Data – Vật
lý).
[3] Sắc lệnh về các phương tiện
truyền thông xã hội số 2.
[4] Sách GLHTCG, số 1699.
[5] Theo báo Sức khỏe và đời sống
ngày 03/12/2006: Khả năng đưa thư của loài bồ câu đã được biết đến từ thời Ai Cập
cổ đại, nhưng mãi gần đây bí mật về nó mới được khám phá. Theo một nghiên cứu của
Anh, bồ câu đưa thư đơn giản chỉ lần theo các tuyến đường, giống như con người
chúng ta vậy.
[6] Sắc lệnh về các phương tiện
truyền thông xã hội, số 5
Đăng nhận xét