Một nhà truyền thông cho
Chúa Kitô đang sống
phải là những người đăng tin vui, những điều tốt lành,
bình an ngay trong những lời nói, những hình ảnh họ sẻ chia
để kiến tạo được một cộng đồng mạng trong yêu thương
mà họ phải thực hiện khi sử dụng truyền thông với mạng xã hội trong tư cách cá
nhân hay tập thể.
Nữ
tu Teresa Ngọc Lễ,
Dòng Đa Minh Thánh Tâm
Chính Giáo hội là một mạng lưới được dệt bởi sự hiệp thông
Thánh Thể, ở đó sự hiệp nhất không phải dựa trên những nút “like”, mà dựa trên
sự thật, trên “Amen”, nhờ đó mỗi người bám chặt vào Thân mình Chúa Kitô và đón
nhận người khác.
(Đức Thánh Cha Phanxicô,
Sứ điệp Ngày Thế Giới Truyền Thông 2019)
Khi
câu hỏi xưa cũ đặt ra: quả trứng có trước, hay con gà có trước, thì cũng có một
cách hỏi tương tự để đặt vấn đề: công nghệ - kỹ thuật số có trước hay văn hóa kỹ
thuật số có trước?
I.
Văn hóa - Truyền thông thời kỹ
thuật số
1.
Văn hóa kỹ thuật số
Cứ
nhìn vào thực tế của cuộc sống, người ta thấy công nghệ đáp ứng những đòi hỏi,
nhu cầu và yêu cầu của con người (văn hóa), mà nơi đó, công nghệ là sản phẩm của
trí tuệ và sự sáng tạo của con người. Và dĩ nhiên, cái nền văn hóa của con người
bị hấp thụ bởi công nghệ, nảy sinh một tương tác qua lại, quyện vào nhau và
hình thành ra một nền văn hóa kỹ thuật số, ảnh hưởng đến lối sống của con người
thời hiện đại.
Nhìn
vào một thế giới mà ngày càng con người lệ thuộc nhiều hơn vào những phương tiện
công nghệ kỹ thuật số như smartphone, laptop, Ipad… ở nơi đó đã xuất hiện một thứ văn hóa mới gắn với đời
sống, suy nghĩ, và cách hành xử của con người hiện tại. Người ta gọi chính xác
tên của nó bằng một cụm danh từ “nền văn hóa kỹ thuật số”. Cái văn hóa kỹ thuật
số ấy từng ngày định hình lối sống của con người, tạo nên những thói quen, lối
suy nghĩ, hành xử của những con người thời đại @.
Chính trong cái văn hóa kỹ thuật số này, con người
sống trong những vệt sáng và cả những bóng râm mà ít nhiều họ đã tự tạo ra nó.
Thế giới đang trở thành một ngôi nhà toàn cầu
hơn, mà nơi đó, tương giao, giao tiếp giữa con người với nhau được mở rộng, dễ
dàng và xem ra gần gũi hơn. Họ dễ bị tác động, ảnh hưởng lẫn nhau trong cả cái
tốt và xấu. Những hình thức văn hóa đôi khi chịu ảnh hưởng lẫn nhau, làm cho
các khuôn mẫu, giá trị đôi khi bị phá vỡ do tương tác trực tiếp thông qua các
phương tiện truyền thông kỹ thuật số. Có những cái được, nhưng không ít những
cái mất từ chính nền văn hóa này.[1]
2. Truyền thông thời kỹ thuật số
Cùng song hành cái tạo nên một nền văn hóa kỹ thuật
số, dáng dấp của cách thức truyền thông mới, truyền thông kỹ thuật số, khác hẳn
với cách thức và phương tiện truyền thông cũ.
Nhờ bởi kỹ thuật số, truyền thông cũ khoác lên
mình một bộ cánh mới, với những cách thức hoạt động mới trong sự tiến bộ nhanh
chóng của thế giới hiện đại. Kỹ thuật số làm cho truyền thông, giao tiếp ngày
càng trở nên thuận tiện hơn nhờ bởi nhiều cách thức truyền thông, giao tiếp
hơn. Đó là một sự thật mà bất cứ ai đã và đang trải qua một chặng đường của sự
thay đổi giữa truyền thông cũ và mới. Những thiết bị truyền thông, giao tiếp
qua Internet làm cho trái đất này dường như
nhỏ lại, như ngày càng xóa đi khoảng cách về không gian, khiến con người ngày
nay dễ dàng giữ được những mối liên lạc với gia đình và bạn bè. Email, nhắn tin, các trang mạng xã hội, hoặc
các phần mềm giao tiếp, truyền thông với đủ loại luôn sẵn sàng, tiện lợi, trực
tuyến và thường miễn phí cho người dùng.
Với công nghệ kỹ thuật số, truyền thông mới làm
cho thông tin ngày càng trở nên sinh động, tức thời, vượt ra khỏi những hàng
rào địa giới, văn hóa, tư tưởng… để tiếp cận với con người thời đại, bất kể họ
là ai, đẳng cấp nào.
Truyền thông mới (New media) là một thuật ngữ bao
gồm những hình thức giao tiếp mới, do sự đổi mới của công nghệ, dựa trên nền tảng
Internet, thúc đẩy sự kết nối và sáng tạo. [2] Những công cụ phổ biến của truyền thông mới là
trang web (website), blog (blogweb) hình thức viết nhật ký trực tuyến, podcast,
Internet di động, truyền thông trực tiếp nhạc, video, mạng xã hội…
Nếu vài chục năm trước của thế kỷ 20, con người
trên thế giới này biết và dùng nhiều đến email, một phương tiện trao đổi thư
tín, thông tin qua mạng lưới Internet toàn cầu, thì khi bước sang đầu thế kỷ
21, mạng xã hội đã bắt đầu hình thành và phát triển. Cho đến gần 20 năm sau, mạng
xã hội hiện nay đang là phương tiện truyền thông hữu hiệu, chiếm được nhiều
“khách hàng - cư dân mạng” sử dụng với nhiều mục đích và trong nhiều lãnh vực
khác nhau.
Mạng
xã hội (Social Media)
Dù có
rất nhiều định nghĩa về mạng xã hội, nhưng chúng ta có thể dựa vào một vài điểm
quan trọng để có thể “bắt hình dong” về mạng xã hội mà mọi người đang ưa thích
sử dụng hiện nay. Mạng xã hội là phương tiện truyền thông đại chúng (xã hội), sử
dụng nền tảng các dịch vụ trực tuyến, nghĩa là các trang web trên internet. Nó
thiết lập những mối quan hệ và tạo ra sự tương tác lẫn nhau.
Mạng xã hội liên hệ đến phương tiện của những
cách tương tác giữa con người với nhau, mà trong đó, nó tạo nên, chia sẻ, và
trao đổi thông tin và ý tưởng trong những cộng đồng ảo và với những mạng lưới
liên kết.[3]
Một số kênh mạng xã hội phổ biến
và những con số đáng lưu ý
Có rất nhiều trang mạng xã hội, tuy nhiên, một số
trang được cho là khá phổ biến tại Việt Nam
Facebook là một trang mạng xã hội, công cụ phổ biến
nhất của mạng xã hội. Hiện nay, trong số những trang mạng xã hội hiện hành,
Facebook được xem như là công cụ truy cập được số lượng “khán giả” khổng lồ nhất
hơn bất cứ một nhà xuất bản cá nhân nào. Chỉ tính riêng số lượng người sử dụng
trên toàn cầu, người ta ví von Facebook có thể được tính thành một “nước mới”
vì có gần 2.3 tỷ “cư dân” đăng ký ở trọ nơi đó. Facebook cho phép người dùng giữ
liên lạc với bạn bè, không giới hạn việc đăng, tải số lượng hình ảnh, video,
thông tin, những đường links lên trang facebook cá nhân và chia sẻ cho bạn bè.
Facebook còn cung cấp thêm Facebook Fan Page, Facebook Page, Facebook Group...
cho những mục đích cá nhân, cộng đồng khác nhau.[4]
Instagram là một ứng dụng chia sẻ hình ảnh phổ biến
cho smartphone và cung cấp cho người dùng một cách thức để chia sẻ thông điệp/
tin nhắn/ hình ảnh đến người khác cách dễ dàng.[5]
LinkedIn là một trang mạng xã hội cho chuyên
ngành với hàng trăm triệu thành viên. LinkedIn "dâng tặng" cho người
dùng một cách kết nối với những nhà chuyên nghiệp khác và duy trì mối liên kết
đó. Nó được viết, tạo lập đặc biệt cho nhóm kinh doanh, thương mại hoặc công
ty.[6]
Twitter là một ứng dụng cho blogging. Nó cho phép
người dùng sử dụng nó để đăng tải những suy nghĩ, bài viết cá nhân dưới nhiều
lãnh vực, thuộc dạng chia sẻ suy nghĩ, thông tin cách ngắn gọn. Hiện nay,
Twitter đã không còn bị giới hạn ở trong mức 140 ký tự như trước, nhưng có thể
lên đến 280 ký tự cho mỗi tweet.[7]
YouTube: là một website rất phổ biến, được ưa chuộng
nhất trong việc chia sẻ video. YouTube cho phép người dùng có thể đưa lên, tải
xuống, xem các video bất cứ lúc nào, khi nào cách tự do, miễn phí từ website
này.[8]
Pinterest là một trang mạng xã hội, ứng dụng của
mobile cho phép người dùng tạo ra, tổ chức, chia sẻ những bức hình ảnh đẹp mà họ
tìm thấy hoặc sựu tầm từ những nơi khác.[9]
Một chút thoáng nhìn về con số thống kê người
dùng mạng xã hội Việt Nam để biết đất nước này hiện đang là một vùng đất “màu mỡ”
với quá nhiều cư dân mạng đang trọ nơi này. Trong những năm gần đây, tại Việt Nam
Với thời điểm hiện tại, khi
so sánh giữa những quốc gia có thu nhập bình quân đầu người tương đương, Việt Nam
Theo bản báo cáo của We are Social and Hootsuite
kết thúc tháng 1/2019, tại Việt Nam với tổng dân số 96,2 triệu dân, thì đã có
64 triệu người dùng Internet, sử dụng mạng xã hội, chủ yếu là trên nền tảng
Facebook, chiếm 67% dân số. Có 55 triệu người dùng mạng xã hội- tỷ lệ khoảng
57% so với dân số, 70,3 triệu người dùng điện thoại di động kết nối mạng…[11]
Tuy vậy, những con số này sẽ còn tăng lên nhanh nữa
trong những ngày tháng sắp tới. Và như vậy, chúng ta sẽ có một cái nhìn về
tương lai tại Việt Nam với con số người dùng Internet, mạng xã hội liên quan đến
sứ vụ rao giảng Chúa Kitô, phục vụ cho chân lý, nền văn hóa sự sống của chúng
ta, những nhà truyền thông của Chúa Kitô.
II. Giáo
hội với phương tiện truyền thông
1. Truyền
thông, mạng xã hội
như một quà tặng của Thiên Chúa cho Giáo
hội
Trong Sắc lệnh “Truyền Thông Xã Hội - Inter Mirifica”, hoặc trong rất nhiều văn kiện khác liên quan đến truyền thông như “Hiệp
thông và tiến bộ - Communi et Progressio”,
“Huấn thị Mục vụ thời đại mới – Aetatis
Novae”, Giáo hội luôn nhìn truyền thông là "quà tặng của Thiên
Chúa" ban cho Giáo hội và con người". Phương tiện truyền thông đóng
góp cho lợi ích chung, và hỗ trợ cho việc truyền rao Nước Thiên Chúa. Truyền
thông giúp liên kết con người,[12] đóng
góp cho việc phục vụ lợi ích cá nhân và sự phát triển xã hội.[13]
Nhờ truyền thông, con người có thể cộng tác với Thiên Chúa trong chương trình cứu
độ,[14]
và Giáo hội có thể dùng nó như một phương tiện hữu ích để loan báo Tin mừng.[15]
Hơn thế
nữa, Giáo hội khám phá ra “những điều kỳ diệu” trong truyền thông xã hội, và vì
thế, Giáo hội bày tỏ lòng biết ơn của mình với Thiên Chúa về món quà đã nhận
lãnh. [16]
Để rồi qua nhiều thời đại, Giáo hội vẫn cố gắng sử dụng món quà này với những
cách thức khôn ngoan hầu đem lại nhiều lợi ích vì phần rỗi các linh hồn, cũng
như cho việc loan báo Tin mừng. Đức Thánh Cha Phanxicô cũng đã từng lập lại ý
niệm về quà tặng mà truyền thông có thể là "Truyền thông, ở bất cứ nơi đâu
và cách nào mà nó thực hiện, luôn mở ra những bầu khí quyển rộng hơn cho nhiều
người. Đó là một quà tặng của Thiên Chúa ban cho con người, kéo theo một trách
nhiệm lớn lao. Tôi thích nói đến nội lực này của truyền thông như là "sự gần
gũi"[17]
- Một Giáo hội
năng động và sáng tạo trong việc tận dụng truyền thông để loan báo Tin
mừng
Với
phương tiện truyền thông qua nhiều thời đại, Giáo hội nhìn nhận những tiềm năng
của phương tiện truyền thông, vì thế, Giáo hội luôn nhắc nhở mình và mọi thành
phần trong Giáo hội luôn “tích cực và sáng tạo” trong việc tận dụng hệ thống mạng
lưới toàn cầu (Internet) cũng như các ngành truyền thông khác để biến truyền
thông trở thành công cụ hữu ích cho việc loan báo Tin mừng.[18] Bởi Giáo
hội biết rằng, khi truyền thông được sử dụng cách đúng đắn và phù hợp, truyền
thông sẽ trở nên một công cụ hữu hiệu cho sứ vụ Loan báo Tin mừng, rao loan ơn
cứu độ mà Giáo hội đã lãnh nhận từ Thiên Chúa.[19] Do vậy,
Giáo hội cảm thấy có lỗi nếu phớt lờ, không sử dụng những phương tiện truyền
thông để rao loan Tin mừng, phục vụ vì lợi ích các linh hồn.
3.
Một Giáo hội không lo sợ ra khơi
trong vùng biển của truyền thông kỹ thuật số
Đứng
trước những lo âu về những mảng tối của dạng thức truyền thông kỹ thuật số, nhiều
người, hay cộng đồng đã cảm thấy lo ngại sợ bị nhấn chìm trong những tiến bộ của
công nghệ với những mảng tối của nó, hay một cách thức truyền thông mới, mà họ
chưa được thấu hiểu, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolo II đã đưa ra lời mời gọi: “Tôi ước muốn nói với toàn thể thế
giới ‘Đừng sợ. Đừng sợ những công nghệ mới’.
Đức Bênedicto XVI, năm 2010 khẳng định:
Không hề sợ hãi, chúng ta phải giương buồm, chèo thuyền
đi vào vùng biển của kỹ thuật số, đương đầu với chỗ nước sâu bằng tất cả sự say
mê giống như Giáo hội đã lèo lái con thuyền suốt 2000 năm qua... Chúng ta muốn
nói rõ chính chúng ta bằng lối sóng trong thế giới kỹ thuật số với một trái tim
của người tín hữu. trợ giúp và cho hồn vào giòng chảy truyền thông, giao tiếp
liên tục của internet.
4.
Một
Giáo hội hiện diện trên mạng xã hội
để đem tin vui, nối kết con người, xóa đi hận thù
Hơn bao giờ hết, Giáo hội ý thức mình đang ở đâu,
thời đại nào và cần hội nhập thế nào để đạt tới sứ mạng của mình. Vì thế, khi mạng
xã hội ngày hôm nay đang phát triển nhanh chóng, và số lượng “cư dân” đầy ắp
trên các trang mạng xã hội, Giáo hội không thể làm ngơ, phớt lờ để không đi vào
những nơi con cái mình, cũng như bao người chưa biết Chúa đang đứng nơi đó.
Khi mạng xã hội được ví như một ngã tư công cộng,
một diễn đàn rộng lớn mà nơi đó, con người thỏa sức gặp gỡ nhau, bàn thảo, chia
sẻ nhiều vấn đề, suy nghĩ… thì cũng chính nơi đó, Giáo hội có thể gặp gỡ những
cư dân mạng để đem Tin Vui, để phục vụ cho sự thật, phục vụ cho một nền văn hóa
sự sống, để loan báo Tin mừng, để nói về một Đức Kitô đang sống.
Do vậy, nếu Giáo hội không có sự hiện diện, và
không chia sẻ tin vui nơi diễn đàn này, thì khi đó, Giáo hội đang liều lĩnh đứng
bên mép rìa cuộc đời của những người đang sống trong đó, và sẽ thất bại trong sứ
mạng đem Tin mừng đến tận cùng trái đất. Điều này cũng không loại trừ mỗi Kitô
hữu, mỗi tu sĩ trong vị thế của mình, cho phép mình đứng bên ngoài của ngã tư
truyền thông, nơi mà nhiều người đang cố xây dựng nên một cái gì đó cho mình và
cho người khác. ĐGH
Phanxicô nói: "Mạng kỹ thuật số có
thể là nơi đầy tình người, không phải là một hệ thống các đường dây điện, nhưng
là hệ thống con người."[20]
III. Kitô
hữu dùng truyền thông để:
1.
Phục vụ cho sự thật
Trong thế giới truyền thông hôm nay, những nhà truyền thông Kitô hữu đang
phải đối diện với vấn đề tin giả (fake news), cũng như phải trải qua thách đố của
việc tường thuật, đưa tin, đăng tải tin trong một xã hội được xem là thời kỳ “hậu sự thật/ hậu chân lý – post-truth”. Đây
là một hệ lụy của việc ra đời Internet, cùng với sự gia tăng mạnh mẽ các loại
phương tiện truyền thông đại chúng, truyền thông xã hội. Chính sự gia tăng này
đã phần nào gây áp lực lên những người làm truyền thông trong một thế giới cạnh
tranh nguồn tin và thu hút khán thính giả. Chính do những áp lực này, những
công ty truyền thông, những cá nhân làm truyền thông bắt đầu cho ra những tin tức
giả mạo nhằm để cạnh tranh, và dẫn đến một sự thỏa hiệp vô hình của việc kiểm
tra thực tế, sự thật của tin được đăng.
Bên cạnh đó, với những mục đích khác nhau về kinh tế, chính trị… những cá
nhân và tổ chức làm truyền thông cũng dây dưa vào những tin giả, tạo nên một
dòng chảy ô nhiễm trong thế giới truyền thông, khi mà cách thức “trộn lẫn” khá
tinh vi giữa phần trăm tin giả trong số tin thật được đăng tải, hay xuất bản.
Đó là một thứ “truyền thông bẩn”, mà chỉ có những người thiếu nhận thức hay là
nô lệ cho kẻ dối trá mới có thể tạo nên một luồng thông tin trái chiều, đánh lừa
người khác, đôi khi dẫn đến hậu quả xấu, và nguy hiểm. Thứ truyền thông sai lệch
giả trá cho thấy một nền văn hóa đang đánh mất dần ý thức về chân lý và sự thật,
nên sẵn sàng bóp méo hình ảnh, tin đăng để hòng đạt tới mục đích mà kẻ xấu nhắm
tới.[21]
Chính trong một thế giới truyền thông với những cạm bẫy của truyền thông
sai sự thật, những Kitô hữu, khi sử dụng mạng xã hội, họ cũng bị cuốn vào theo
trào lưu của tin giả, có thể vừa là nạn nhân nhưng cũng gánh vai trò chủ mưu để
đánh lừa anh chị em mình.
Vì
thế, truyền thông cho chân lý, sự thật phải được người Kitô hữu nắm lấy, chọn lấy
và thực hiện ngay trên trang mạng xã hội họ đang dùng. Họ phải có trách nhiệm với
tin họ đăng, hay chia sẻ, nghĩa là về tính sự thật của nội dung họ sử dụng. Nhà truyền thông Kitô hữu không được phép nói sai sự thật,
hoặc nói một nửa sự thật, nhưng là phải phục vụ cho sự thật một cách hoàn toàn.
Họ phải một nhà truyền thông của sự thật dưới ngòi bút, bài đăng, hình ảnh mà họ
tải xuống hay chia sẻ. Sẽ không thể biện hộ vì mục đích tốt mà quên đi sự thật
cần được tôn trọng ngay cả khi chúng ta đăng trở lại bản tin, hình ảnh của người
khác trên “căn nhà mạng xã hội” của mình. “Hễ có thì nói có, không thì nói
không. Thêm thắt điều gì là do ma quỷ.” (Mt 5,37)
Bởi sự
thật đến từ Thiên Chúa và sẽ chống lại bất kỳ sự dối trá nào trong cách thức
truyền thông, cho dẫu nó có tinh vi thế nào đi chăng nữa. Và như vậy, khi người
Kitô hữu là một nhà truyền thông phục vụ cho sự thật, và quà tặng của họ sẽ là
phúc lành từ Thiên Chúa, bởi họ làm truyền thông sạch, khởi đi từ một tâm hồn
trong sạch, không bị nhiễm uế bởi thứ truyền thông bẩn, thứ truyền thông của sự
giả dối (x. Mt 5,8)
Đức
Thánh Cha Phanxicô kêu gọi:
Mỗi người,
trong vai trò và trách nhiệm của mình, được kêu gọi cần phải chú trọng trong việc
gìn giữ đạo đức truyền thông ở mức độ cao nhất, và cần tránh những gì gây nên
những nguy hại nhiều: thông tin sai lạc, nói xấu, vu khống. Cần phải giữ những
đạo đức trong truyền thông.
3.
Phục vụ cho một nền văn hóa sự sống
a.
Vì lợi ích
của con người
Truyền thông phải lấy con người làm tâm điểm và phải phục vụ cho lợi ích,
tiến bộ của con người.[22] Điều
này có nghĩa là họ phải loại trừ ngay ra khỏi truyền thông những gì làm nguy hại
hay không làm thăng hoa giá trị nhân phẩm của con người, của bản thân mình hay
của người khác.
Người Kitô hữu không thể dùng mạng xã hội để
bắt nạt người khác (cyberbulling) mà phần đa là giới trẻ và đôi khi cả những
người thuộc giới trung niên vẫn hành động. Vẫn có đó những hình thức dùng mạng
xã hội để buôn bán người, thao túng, bóc lột tiền bạc, tình dục của ai đó, hay
làm nhục người khác, không tôn trọng phẩm giá con người mà Thiên Chúa ban tặng
cho từng người. Ngay cả khi người Kitô hữu dành hàng giờ để lướt cái điện thoại
thông minh, kiểm tra feeding của Facebook hay tin nhắn liên tục… là lúc đó,
chúng ta đã rơi vào trạng thái của sự nghiện ngập, quy kỷ hơn là quy về tha
nhân. Cách nào đó, trong cách thế này, người Kitô hữu sẽ đánh mất dần sự giao
tiếp tương tác với người khác, tạo nên những mối quan tâm ảo trên mạng xã hội
hơn là làm phong phú lên những tương quan thực của đời thường.[23]
Con người
nhân bản và cộng đồng nhân bản là cùng đích và là sự đo lường việc sử dụng các
phương tiện truyền thông xã hội; truyền thông phải là từ con người đến con người
cho sự phát triển tổng thể của con người.[24]
b. Mở đường
cho những cuộc gặp gỡ,
hiệp nhất, đối thoại đích thực
Ngày càng nhiều người trẻ, cả những người trung niên, hay có tuổi cũng có
những tài khoản mạng xã hội, mà nơi đó, họ nghĩ sẽ gặp gỡ, trò chuyện với những
người bạn mới quen, với gia đình, bạn bè của mình, hay cả với những người mà họ
chỉ biết được người đối diện qua avatar ảnh.
Thế nhưng, nơi những ngã tư đường phố của mạng xã hội hôm nay, ngày càng
nhiều người dường như trở nên dễ nổi nóng, thô lỗ hơn trong lời nói, dễ gây hấn
với người khác vì chính kiến, quan điểm trong nhiều lãnh vực, bao gồm cả tôn
giáo. Xem ra cư dân mạng xã hội không trang bị cho mình một cách thức gặp gỡ thực
với những con người mà họ giao tiếp trên mạng xã hội, trong thế giới truyền
thông hiện đại này. Họ biến những “quảng trường mạng xã hội” để trở thành nơi
phá hủy những cách thức đối thoại đi tìm tiếng nói chung giữa con người với
nhau, tìm ra một cách thức đối thoại chân thành ngay cả trong những khác biệt,
để dần đi tới sự hiệp nhất trong yêu thương.
Cần phải có đó một ngôi nhà truyền thông, khi nối mạng với nhau, con người
có thể gặp gỡ nhau trong thân tình, có thể chia sẻ cho nhau mọi vấn đề, gặp gỡ
và đồng hành với nhau trong những chặng đường của cuộc sống. Ngay cả khi chúng
ta chỉ trao đổi với người khác qua mạng kỹ thuật số, nhưng nơi đó vẫn phải là
nơi chúng ta có được không gian để gặp gỡ con người cụ thể, như diện đối diện
(face-to-face), chứ không phải là những mối tương quan ảo, với những con người ảo,
trên một mạng xã hội ảo. Và như vậy, truyền thông sẽ trở thành công cụ hữu hiệu
để con người có thể biểu tỏ ra được sự tốt lành, sự thật trong tâm hồn, suy
nghĩ của họ với người khác. "Mạng kỹ thuật số có thể là nơi đầy tình người, không phải là
một hệ thống các đường dây điện, nhưng là hệ thống con người."[25]
Xin đừng quên thách đố đòi buộc một nhà truyên thông mang danh Kitô hữu
phải huấn luyện chính mình để có được sự nhạy bén, đủ tinh tế, hiểu chính xác
được tín hiệu phát đi từ thông điệp của người khác, và đáp trả lại thông điệp
của tha nhân bằng một tình yêu thương, quan tâm chân thành với những người họ
giao tiếp nơi “ngã tư đường phố của mạng xã hội”.
Đức Thánh Cha
Phanxicô nói:
Chúng ta phải có khả năng, có thể đối thoại với những nam, nữ
của ngày hôm nay... Chúng ta bị thách đố trở nên những con người có chiều sâu,
biết lưu tâm đến những gì đang xảy ra xung quanh chúng ta và có sự nhạy cảm về
mặt tinh thần. Đối thoại có nghĩa là tin rằng "người khác" có cái gì
đó có giá trị, tốt lành để nói, và dành cho họ khoảng trống để họ bày tỏ quan
điểm của họ.[26]
c.
Truyền
thông “tin vui”,
cổ võ cho một nền văn hóa sự sống
Khi mà nền văn hóa kỹ thuật số lôi cuốn con người ngày càng đi vào vòng
xoáy của những cái xấu, ác, vô cảm, đánh mất đi những tương tác thân thiện giữa
con người với nhau những điều tốt lành trong tâm hồn, thì nơi đó đang hình
thành một thứ văn hóa chết.
Văn hóa chết đẩy con người đi tới chỗ thích
câu like bằng những tin tức xấu, những hình ảnh quái dị của sự ác, ngay cả
với những lời nói thô lỗ, hành động thiếu
tính nhân văn, cổ súy cho những hành động vô luân, suy đạo đức… ngay trên những
“tường” mạng xã hội của họ và của người khác.
Vì thế, trước thực trạng thực tế của thế giới truyền thông đang nghiêng
chiều nhiều hơn về một văn hóa của sự chết, thì trong chính mỗi
dòng trạng thái đăng lên, hay mỗi lời bình luận được phát tín hiệu, mỗi nhà
truyền thông với tư cách là Kitô hữu, không thể quên đi mục đích của truyền
thông là phục vụ cho sự thiện, mang tính nhân văn, trao tặng cho thế giới cư
dân mạng những điều tốt lành, niềm vui,
và sự bình an. Và đó cũng là cách mà họ dùng truyền thông để xây dựng được
cái đẹp trong cuộc sống: Đẹp trong lối suy nghĩ, lời bình luận, đẹp trong tất cả
những gì giúp cho con người, xã hội nhận ra vẻ đẹp của Thiên Chúa đang tiềm ẩn
trong cách chúng ta dùng truyền thông, của một nhà truyền thông cho Chúa Kitô
đang sống.
Do vậy, một nhà truyền thông cho Chúa Kitô đang sống
phải là những người đăng tin vui, những điều tốt lành, bình an ngay trong những
lời nói, những hình ảnh họ sẻ chia để kiến tạo được một cộng đồng mạng trong
yêu thương mà họ phải thực hiện khi sử dụng truyền thông với mạng xã hội trong
tư cách cá nhân hay tập thể.
Đức Thánh Cha Phanxicô chia sẻ:
Thế nên tôi muốn góp phần vào việc tìm kiếm một phong cách truyền thông rộng
mở và sáng tạo, một phong cách không bao giờ tìm cách làm cho cái ác trở nên hấp
dẫn nhưng tập trung vào các giải pháp và truyền cảm hứng cho người tiếp nhận
thông tin đến với các thông tin một cách tích cực và có trách nhiệm. Tôi kêu gọi
mọi người hãy cung cấp cho con người ngày nay những câu chuyện thực chất là những
“tin vui”.[27]
Thay lời kết
Trên tất cả, Kitô hữu phải trở nên nhà truyền
thông cho TIN VUI đích thực là CHÚA KITÔ ĐANG SỐNG.
Trên mọi tin vui, và là tin vui tuyệt đỉnh, người Kitô hữu phải là nhà truyền thông cho TIN VUI đích thực là CHÚA KITÔ ĐANG SỐNG. Họ được kêu gọi để mang
Tin Vui đến khắp nơi, tận cùng bờ cõi trái đất, đảm bảo rằng Tin mừng đã vươn
đến và chạm tới mọi trái tim của con người trong mỗi vùng, miền trong thế giới
này. Sứ điệp này cùng với những gì mà chúng ta tín thác -Tin Vui này- chính là
một Con Người, ĐỨC GIÊSU KITÔ, một Chúa Kitô đang sống thực sự giữa thế giới,
và con người thời đại này.
Và như Đức Thánh Cha Phanxicô nói với
người trẻ và cộng đồng Dân Chúa trong Tông huấn Christus Vivit rằng: “Chúa Kitô đang sống và người muốn các con
được sống” (số 1), Mọi người ấy sẽ là bất cứ ai chúng ta gặp trên trang mạng xã
hội, dù khác tôn giáo, màu da, dù là người thân hay kẻ thù của chúng ta, tất cả
đều là con cái của Thiên Chúa và Người muốn họ được sống trong cách thức chúng
ta đối xử với họ như trong cùng một gia đình nhân loại, mà Thiên Chúa là Cha.
Vậy thì lẽ nào, Người Kitô hữu lại có
thể dùng truyền thông mà không để ý đến sứ mạng quan trọng này khi họ hằng ngày
lướt web, tin nhắn, các tin nổi bật, đăng, tải mọi nguồn tin, hình ảnh?
[1] x. Đức Thánh Cha Phanxicô, Tông
huấn Christus Vivit- Đức Kitô đang sống,
số 86, 25/3/2019
[2] a) Brandon Vogt. The Church and New
Media: Blogging Converts, Online Activists, and Bishops Who Tweet, Huntington , Indiana
b)
Nguồn : New Media
[3] https://communications.tufts.edu/marketing-and-branding/social-media-overview/. Truy cập ngày 14/11/2019
[4] x.
Definition Facebook. https://www.pcmag.com/encyclopedia/term/57226/facebook.
[5] x.
Definition Instagram. http://searchcio.techtarget.com/definition/Instagram
[6] x.
Wikipedia. Linkedin. https://en.wikipedia.org/wiki/LinkedIn
[7] x.tweeternet.
http://tweeternet.com/; Twitter. https://en.wikipedia.org/wiki/Twitter
[8] x. What
is YouTube. https://www.digitalunite.com/guides/tv-video/what-youtube
[9] x.
Wikipedia. Pinterest. https://en.wikipedia.org/wiki/Pinterest
[10] The most popular of social
media in Vietnam
[11] cf. We are Social. Digigital
in 2018: World’s Internet Pass The 4 billion Mark. https://wearesocial.com/blog/2018/01/global-digital-report-2018.
[12] Huấn thị Hiệp thông và tiến bộ, số 2, 23/5/1971
[13] Huấn thị Mục vụ Thời Đại mới, số
6, 22/2/1992
[14] Huấn thị Hiệp thông và tiến bộ, số 2, 23/5/1971
[15] Huấn thị Mục vụ Thời Đại mới, số 6, 22/2/1992
[16] Sắc lệnh về Truyền Thông Xã Hội,
Inter Mirifica, số 2
[17] Pope Francis: ‘Text messages and social media are a
gift from God’. Nguồn: http://www.catholicherald.co.uk/news/2016/01/25/pope-francis-text-messages-and-social-media-are-a-gift-from-god/
[18] x.ĐGH Benedicto XVI, Sứ điệp
ngày Thế Giới Truyền Thông 35, 2001
[19] x. Sắc lệnh về Truyền Thông Xã
Hội, Inter Mirifica, số 3
[20]
x. ĐGH Phanxicô, Sứ
điệp Ngày Truyền Thông Thế Giới, 2014
[21] x. Đức Thánh Cha Phanxicô, Tông
huấn Christus Vivit- Đức Kitô đang sống,
số 89, 25/3/2019
[22] Đạo đức
trong truyền thông, Ethics in
Communication.Vatican 4/6/2000
[23] x. Đức Thánh Cha Phanxicô, Tông
huấn Christus Vivit - Đức Kitô đang sống,
số 88, 25/3/2019
[24] Hội Đồng Giáo Hoàng về Truyền
Thông. Đạo đức trong Internet.
22/2/2002. Số 3.
[27]
ĐTC Phanxicô , Sứ điệp Ngày Truyền Thông Thế Giới, 2017
Đăng nhận xét