Heä tö töôûng “Taùnh Khoâng” cuûa Baùt Nhaõ vaø Trung Quaùn khoâng naèm ngoaøi muïc ñích nhaèm phaù ñoå söï baùm chaáp
cuûa con ngöôøi vaøo caùi thaáy bieát theo “xaùc thòt”
ñeå thöïc hieän moät cuoäc vöôït qua, “nhaûy vaøo” Tuyeät Ñoái
baèng caùi nhìn cuûa Trí Baùt Nhaõ (Maha Prajna Paramita),
Trí Voâ Nieäm. Ñoù laø giaùc ngoä Thöïc Taïi Tuyeät Ñoái,
laø tröïc nghieäm “Lôøi Nhaäp Theå”
ngay trong thöïc taïi voán sai bieät-töông ñoái.
Phaoloâ Nguyeãn Haûi
Ñaêng
Khoâng
ngôø töï taùnh voán töï thanh tònh
Khoâng ngôø töï taùnh voán chaúng sanh dieät
Khoâng ngôø töï taùnh voán töï troøn ñaày
Khoâng ngôø töï taùnh voán khoâng lay ñoäng
Khoâng ngôø töï taùnh naêng sanh caùc phaùp
(Kinh Phaùp Baûo Ñaøn)
1. “Vöôït qua, vöôït qua! …Yeát ñeá, Yeát ñeá!... ñeå böôùc vaøo Tuyeät Ñoái”
Phaät giaùo quan nieäm Töï taùnh[1] hay Baûn Theå Uyeân Nguyeân, Chaân Taâm Tuyeät Ñoái voán hieän höõu noäi taïi, baát sinh baát dieät[2] trong moãi con ngöôøi. Trong kinh Laêng Nghieâm, Ñöùc Phaät chæ roõ thaät töôùng cuûa vaïn phaùp laø voâ thöôøng, … taát caû nhöõng caùi thaáy, bieát döïa vaøo luïc caên[3] vaø luïc traàn[4] chæ laø duyeân sinh giaû hôïp, khoâng coù töï taùnh coá höõu. Nhöng trong caùi voâ thöôøng, duyeân sinh ñoù coù moät thöïc taïi baát bieán, Phaät giaùo goïi laø Trí Hueä (caùi Thaáy Bieát), Chaân Nhö, Phaät Taùnh, Baûn Lai Dieän Muïc… Ñoù laø caùi Tuyeät Ñoái voán töï thanh tònh, voán chaúng sanh dieät, voán töï troøn ñaày, voán khoâng lay ñoäng… (Kinh Phaùp Baûo Ñaøn).
Heä thoáng kinh ñieån Baùt Nhaõ cuûa
Phaät giaùo Ñaïi thöøa cuõng khaúng ñònh Tuyeät Ñoái (Chaân Taâm Phaät Taùnh)
hieän höõu caùch noäi taïi nôi moãi con ngöôøi. “Saéc baát dò Khoâng, Khoâng baát dò Saéc. Saéc töùc thò Khoâng.
Khoâng töùc thò Saéc.” Vaïn phaùp laø voâ thöôøng nhöng cuõng laø “bí tích”[5],
laø huyeàn nhieäm Chaân Taâm, laø thöïc taïi linh thaùnh. Heä tö töôûng “Taùnh
Khoâng”[6] cuûa
Baùt Nhaõ vaø Trung Quaùn khoâng naèm ngoaøi muïc ñích nhaèm phaù ñoå söï baùm
chaáp cuûa con ngöôøi vaøo caùi thaáy bieát theo “xaùc thòt” ñeå thöïc hieän
moät cuoäc vöôït qua, “nhaûy vaøo” Tuyeät Ñoái baèng caùi nhìn cuûa Trí Baùt
Nhaõ (Maha Prajna Paramita), Trí Voâ Nieäm. Ñoù laø giaùc ngoä Thöïc Taïi
Tuyeät Ñoái, laø tröïc nghieäm “Lôøi Nhaäp Theå” ngay trong thöïc taïi voán sai
bieät-töông ñoái. Söï chuyeån bieán taâm thöùc töø töø meâ laàm sang giaùc ngoä
laø moät cuoäc Ñaïi Töû Nhaát Phieân[7],
moät Côn Cheát Lôùn. Cheát cho lyù trí phaân bieät, voán cheû vuïn thöïc taïi
khoûi nguyeân lyù ñoàng nhaát. Cheát cho quan nieäm meâ laàm veà thöïc töôùng cuûa
vaïn phaùp, veà theå taùnh coá höõu cuûa baõn ngaõ ñeå trôû veà vôùi Tuyeät
Ñoái voán voâ nieäm, voâ ngoân, voâ
ngaïi, voâ truù, voâ phaân bieät…nhö moät ngöôøi haønh giaû laàn theo daáu
veát cuûa thöùc taâm maø trôû veà vôùi caùi gì Töï Nhieân saün coù nôi chính
mình, nôi mình thaät söï laø mình, nôi mình coù taát caû vaø laø taát caû “Taâm ñòa nhöôïc khoâng, Tueä Nhaät töï
chieáu.”
Theo giaùo lyù Phaät giaùo, Trí Hueä
Chaân Taâm[8]
laø Tuyeät Ñoái voán hieän höõu noäi taïi, saün coù. Nhôø Trí Hueä con ngöôøi
coù theå caûm thuï thöïc taïi khaùch quan baèng saùu caên (nhaõn, nhæ, tyû,
thieät, thaân, yù) qua saùu traàn (saéc, thanh, höông, vò, xuùc, phaùp). Söï
tieáp xuùc ñoái töôïng ngoaïi giôùi ñöôïc con ngöôøi khaùi quaùt hoùa baèng
nhöõng khaùi nieäm, hình chuïp theo kinh nghieäm quaù khöù, xuùc ñoäng, tình
caûm phaân bieät maø Phaät giaùo goïi laø saùu thöùc (nhaõn thöùc, nhó thöùc,
tyû thöùc, thieät thöùc, thaân thöùc vaø yù thöùc). Chính kinh nghieäm quaù
khöù, tình caûm cuøng lyù trí phaân bieät nhò nguyeân (yeâu-gheùt, toát-xaáu,
noâng- saâu, haïnh phuùc-khoå ñau…) ñaõ laøm “ñaùnh maát” hình thaùi uyeân
nguyeân cuûa thöïc taïi voán voâ töôùng,
voâ ngoân, voâ nieäm, voâ phaân bieät, voán baát sinh baát dieät. Vì vaäy, baùm chaáp vaøo nhöõng
tri kieán, kinh nghieäm cuûa giaùc quan, maø xa rôøi Baûn Theå Tuyeät Ñoái voán
hieän höõu noäi taïi ñeå rong ruoåi maõi trong nhöõng xaùo troän, tranh chaáp,
chieám höõu, loaïi tröø, yeâu gheùt, ñoái vôùi Phaät giaùo chính laø voâ minh,
meâ laàm, voïng töôûng.
Heä tö töôûng Trung Quaùn cuûa Boà
taùt Long Thoï ñaõ phaùt trieån giaùo lyù caên baûn naøy cuûa Phaät giaùo baèng
caùi nhìn trieát hoïc. Ñoái vôùi Trung Quaùn, Phaät Tính hay Tuyeät Ñoái vöôït
khoûi moïi ño löôøng, khoâng bò ñaët döôùi baát kyø hình thöùc phaïm truø naøo.
Chuùng ta coù theå luaän baøn nhöng chuùng ta khoâng theå naém baét baèng ngoân
töø giôùi haïn. Phaät Tính vöôït ra khoûi söï ño löôøng (pramana) vaø caùc caên thöùc (indriya).
Vì vaäy, caøng baùm chaáp vaøo tri kieán giaùc quan vaø lyù trí bieän
bieät, con ngöôøi caøng xa rôøi Tuyeät Ñoái.
“Baûn theå cuûa Phaät
tính laø khoâng thöôøng haèng cuõng khoâng taïm bôï, khoâng ñöôïc taïo thaønh
cuõng khoâng phaûi khoâng ñöôïc taïo thaønh, khoâng phöùc hôïp cuõng khoâng
phaûi khoâng phöùc hôïp, khoâng phaûi caùi bieát cuõng khoâng phaûi caùi ñöôïc
bieät, khoâng phaûi coù theå neâu ñònh cuõng khoâng phaûi khoâng theå neâu
ñònh, khoâng phaûi caùc Uaån cuõng khoâng phaûi khoâng phaûi caùc Uaån.”
(Kinh Laêng Giaø)
Thöïc Taïi Tuyeät Ñoái voán dó laø
Caùi Moät, khoâng phaân bieät, khoâng taát ñònh, khoâng phaân hoùa. Nhöng chính
lyù trí khoâng truï ñöôïc trong traïng thaùi nhaát nhö, ñaõ phaân hoùa thöïc
taïi, vaø cuoái cuøng ñaõ phaù vôõ thöïc taïi toaøn nhaát ban ñaàu voán nieâm
kín trong tòch mòch vaø voâ vi thaønh manh muùn, sai bieät. Phaät giaùo khoâng
phuû nhaän lyù trí trong vieäc naém baét thöïc taïi nhöng phaù ñoã söï baùm
chaáp voâ minh cuûa lyù trí vaøo moät hieän höõu thaät söï cuûa theá giôùi
hieän töôïng baèng kieán giaûi sai bieät
maø voâ sai bieät[9],
phaân bieät maø voâ phaân bieät[10],
nghóa laø nhìn theá giôùi hieän töôïng nhö moät “bí tích” baèng Trí Baùt Nhaõ
(Maha Prajna Paramita). Khoâng döøng laïi ôû nhöõng tri kieán meâ laàm cuûa
giaùc quan nhöng phaûi vöôït qua ñeå khaùm phaù huyeàn nhieäm ngay trong chính
nhöõng sai bieät cuûa theá giôùi hieän töôïng. “Saéc baát dò Khoâng, Khoâng baát dò Saéc. Saéc töùc thò Khoâng.
Khoâng töùc thò Saéc.” Theá giôùi hieän töôïng cuõng chính laø theá giôùi
linh thaùnh. Cuõng vaäy, ñaèng sau hình töôùng cuûa moãi con ngöôøi luoân aån
giaáu kho taøng linh thaùnh laø Chaân Taâm, Phaät Tính. Muoán trôû veà vôùi
baûn tính chaân thaät phaûi xa lìa moïi töôùng chaáp. Lìa töôùng laø thoaùt
khoûi söï chaáp thuû vaøo hình töôùng cuûa luïc thöùc luïc caên, khieán ta dính
maéc vaøo nhöõng sinh dieät ñoåi thay hö voïng töông ñoái. Lìa töôùng laø queùt
töôùc, ñeå cho Thaân Giaùc Ngoä vaø Taâm Ñaøi Göông voán saün coù nay ñöôïc toû
hieän “Thaân laø caây boà ñeà, taâm laø
ñaøi göông saùng, ngaøy ngaøy lo queùt töôùc chôù ñeå buïi traàn baùm.”
(Toå Thaàn Tuù cuûa Thieàn Tieäm Ngoä). Lìa töôùng laø môû tung nhöõng caùnh
cöûa thaân taâm voán dính maéc trong lyù trí phaân bieät ñeå ñoùn nhaän aùnh saùng
cuûa Maët Trôøi Trí Hueä (Trí Baùt Nhaõ) voán coù saün töï bao giôø “Taâm ñòa nhöôïc khoâng, Tueä Nhaät töï
chieáu.”
Ñoù laø con ñöôøng “Nhaäp Theå” cuûa
Phaät giaùo, con ñöôøng vöôït qua. “Yeát
ñeá, Yeát ñeá! Ba la yeát ñeá! Ba la taêng yeát ñeá… vöôït qua, vöôït qua”, vöôït
qua nhöõng tri kieán meâ laàm veà thöïc taïi ñeå trôû veà vôùi chính mình, tìm
laïi “Phaät Taùnh” hieän höõu noäi taïi trong moãi con ngöôøi.
2. Hoaùn caûi Kitoâ giaùo
– “moät neûo ñi veà…”
Giaùo lyù Phaät giaùo veà thöïc taïi nhö thuyeàn Baùt Nhaõ giuùp con ngöôøi vöôït thoaùt khoûi nhöõng maâu thuaãn cuûa lyù trí bieän bieät voán cheû vuïn thöïc taïi baèng nhöõng voïng nieäm, voïng töôûng ñeå böôùc vaøo theá giôùi taâm linh voâ sai bieät baèng nhaõn quan Tuyeät Ñoái.
Tuyeät Ñoái khoâng ñoái laäp vôùi
taâm thöùc phaân bieät nhö moät ñoái vaät nhöng hieän höõu noäi taïi ngay trong
theá giôùi sai bieät naøy. Tuyeät Ñoái khoâng hieän höõu ngoaøi theá giôùi maâu
thuaãn nhöng chính laø theá giôùi maâu thuaãn “Saéc töùc thò Khoâng, Khoâng töùc thò Saéc.” Thaät vaäy, trôû veà
vôùi chính mình, trôû veà vôùi Chaân Taâm, Phaät Tính voán hieän höõu trong
moãi ngöôøi ñoái vôùi Phaät giaùo laø moät “Côn Cheát Lôùn” (Ñaïi Töû Nhaát
Phieân) cuûa lyù trí bieän bieät ñeå böôùc vaøo Tuyeät Ñoái.
Ñoù cuõng chính laø con ñöôøng “töø
boû” noäi taâm cuûa Kitoâ giaùo “Ai muoán
theo Thaày, phaûi töø boû chính mình, vaùc thaäp giaù mình maø theo” (Mt
16,24). Phaûi töø boû taát caû: töø boû cha meï, vôï con, anh em vaø ngay chính
maïng soáng cuûa mình ñeå nhaän ra ñieàu gì laø quan troïng nhaát trong haønh
trình cuûa ngöôøi moân ñeä Ñöùc Kitoâ. Töø boû laø cheát ñi. Cheát ñi ñeå ñöôïc
taùi sinh. Taùi sinh trong caùi nhìn môùi meû veà thöïc taïi theo caùi nhìn
cuûa chính Ñöùc Gieâsu. Ñoù laø vöôït thoaùt leân nhöõng daáu chæ cuûa theá
giôùi hieän töôïng voán sai bieät ñeå nhaän ra huyeàn nhieäm, “bí tích” aån kín
ngay trong chính noù. Ñoù laø “Côn Cheát Lôùn” (Ñaïi Töû Nhaát Phieân) trong
haønh trình ñöùc tin cuûa ngöôøi Kitoâ höõu, laø con ñöôøng hoaùn caûi noäi taâm cuûa Kitoâ giaùo.
Hoaùn caûi, nguyeân nghóa tieáng Hy Laïp laø metanoia, laø nghó theo caùch thöùc khaùc tröôùc ñaây, laø nhìn vaøo thöïc taïi theo loái nhìn cuûa Ñöùc Gieâsu. Hoaùn caûi coù nghóa laø quay veà vôùi Chuùa Kitoâ, khaùm phaù hình aûnh Thieân Chuùa hieän höõu noäi taïi trong moãi con ngöôøi “maàu nhieäm chính laø: Chuùa Kitoâ soáng trong anh em” (Cl 1, 27).
Töø vieãn caûnh naøy, hoaùn caûi coù
nghóa laø ñeå Chuùa Kitoâ cö nguï, mang laáp hình haøi trong chuùng ta (Ep 3,
14-19)[11].
Trôû neân gioáng Chuùa Kitoâ phaûi laø ñích ñeán cuoái cuøng, maø toaøn boä
cuoäc hoaùn caûi phaûi höôùng ñeán. Söï hoaùn caûi ñöa chuùng ta vöôït qua lôùp
maët ngoaøi choùi maét, ñeå naém baét chieàu saâu thöïc taïi vaø nhìn caùc söï
vaät ñuùng nhö baûn chaát cuûa chuùng. Con ngöôøi hoaùn caûi laø con ngöôøi
nhìn thöïc taïi baèng ñoâi maét cuûa Ñöùc Gieâsu, nhìn thöïc taïi baèng con
maét cuûa ñöùc tin. Ñöùc tin khoâng boùp meùo nhöng noù ñaët caùc söï vaät vaøo
vieãn aûnh ñuùng ñaén. “Maét cuûa toâi vaø maét cuûa Chuùa chæ laø moät
con maét vaø moät caùi thaáy, moät caùi hieåu vaø moät tình thöông”[12] (Toân sö Eckhart). Con maét aáy chính laø Maét
Baùt Nhaõ. Maét aáy thaáy laø ñeå thaáy, khoâng nhaèm thaáy moät ñoái töôïng
rieâng tö naøo nhöng nhìn thaáy thöïc taïi nhö
chính noù, moät thöïc taïi nhaát theå, toaøn khoái, khoâng bò cheû vuïn,
phaân hoùa vaø bieän bieät. Vôùi ta, thaáy laø thaáy treân boái caûnh phaân
bieät, nhò nguyeân coù ngöôøi thaáy vaø
vaät ñöôïc thaáy, caùi naøy bieät laäp vôùi caùi kia. Thieáu theá ñöùng
aáy, ta khoâng theå thaáy gì ñöôïc trong theá giôùi cuûa maâu thuaãn, giaùc
quan vaø tri thöùc. Nhöng ñoù khoâng phaûi laø con ñöôøng cuûa Trí Hueä Chaùnh
Giaùc vì Chaùnh Giaùc thuoäc theá giôùi voâ sai bieät, trong aáy chæ toàn taïi
caùi Tuyeät Ñoái, trong ñoù “maét toâi
vaø maét cuûa Chuùa chæ laø moät con maét.”
Trôû veà vôùi
chính mình ñeå caûm nghieäm, khaùm phaù nhöõng thöïc taïi linh thaùnh ñaèng
saâu nhöõng daáu chæ khaû giaùc cuûa theá giôùi sai bieät naøy vaãn luoân laø
lôøi môøi goïi ñoái vôùi nhöõng ai khao khaùt con ñöôøng Chaân Lyù. Theá giôùi
hieän töôïng laø “phuùc chöôùng”, nghóa laø taám maøn che phuû chaân lyù veà
thöïc taïi, nhöng chính noù cuõng laø daáu chæ bieåu loä chaân lyù veà thöïc
taïi. Phaät giaùo ñaët con ngöôøi vaøo
haønh trình trôû veà vôùi chính mình baèng con ñöôøng lìa töôùng, laø
môû tung nhöõng caùnh cöûa thaân taâm voán dính maéc trong lyù trí phaân bieät
ñeå ñoùn nhaän aùnh saùng cuûa Maët Trôøi Trí Hueä (Trí Baùt Nhaõ) voán coù
saün töï bao giôø “Taâm ñòa nhöôïc
khoâng, Tueä Nhaät töï chieáu.” Cuõng vaäy, haønh trình ñöùc tin cuûa
ngöôøi Kitoâ höõu vaãn luoân laø moät haønh trình trôû veà, trôû veà vôùi chính
mình baèng con ñöôøng hoaùn caûi noäi taâm. Trôû veà ñeå nhaän ra hình aûnh
Thieân Chuùa ngay trong chính baûn thaân mình vaø nôi tha nhaân. Thieân Chuùa
thaät gaàn nhöng con ngöôøi vaãn luoân “ñaøo thoaùt” ñeå tìm kieám beân ngoaøi.
Vöôït Qua, Vöôït Qua ñeå Trôû Veà… Trôû Veà Trôû veà ñeå böôùc vaøo Tuyeät Ñoái
…
[1] (P: Dharmata – 法 性，体 性):
Baûn Theå Toái Haäu cuûa caùc söï vaät hieän höõu (心 性 本 清 淨). (法 性 所 流 佛): Ñöùc Phaät ñöôïc quan nieäm
nhö söï löu xuaát töø Baûn Theå Toái Haäu cuûa caùc söï vaät, töùc laø moät
hình töôùng cuûa Tuyeät Ñoái ñöôïc hieän ra.
[2] Baát sinh baát dieät (不 生 不 滅)
(S: Anutpada-anirodha): khoâng sinh
ra, chaúng dieät maát. Vì moïi hieän höõu laø Khoâng, neân cuoái cuøng laø baát
sinh baát dieät. Ñaây laø moät trong nhöõng quan ñieåm caên baûn cuûa toâng
phaùi Ñaïi Thöøa.
[3]
Luïc caên (S: Sadindriya): saùu giaùc quan: 1. maét (nhaõn) 2. tai (nhó) 3.
muõi (tæ) 4. löôõi (thieät) 5. thaân 6.
yù.
[4] Luïc traàn: saùu
ñoái töôïng cuûa luïc caên: 1. saéc 2. thanh 3. höông 4. vò
5. xuùc 6. phaùp.
[5] (P:
Dharmatmyalakshana – 法 我 相): coù moät caùi gì ñoù thuoäc
baûn chaát ñaèng sau nhöõng gì hieån loä ra nhö ñoái töôïng cuûa giaùc quan.
[6] Taùnh Khoâng (S: Sunyata, 空性) haøm nghóa “phoàng leân, to
ra”, moät caùi gì caêng phoàng ôû beân ngoaøi thì thöôøng caïn côït hay troáng
roãng ôû beân trong. “Sunyata” nguï yù vaïn phaùp trong theá giôùi hieän töôïng
coù veû laø thaät vaø coù thaät chaát ôû beân ngoaøi, nhöng beân trong laø
“troáng roãng”. Taát caû caùc phaùp voán “troáng roãng” haøm nghóa chuùng
thieáu moät thöïc theå toàn taïi hay ngaõ tính.
[7] (P: Aøsraya – 大 死 一 偏): Ñaïi Töû Nhaát
Phieân, Côn Cheát Lôùn: söï chuyeån bieán xaûy ra ôû caên baûn cuûa taâm thöùc,
nhôø ñoù coù theå naém ñöôïc chaân lyù cuûa taát caû söï hieän höõu, maø giaûi
thoaùt chuùng ta khoûi nhöõng raøng buoäc cuûa phaân bieät. Taát caû vieäc tu
taäp Phaät giaùo ñeàu nhaèm vaøo bieán coá chuyeån bieán taâm thöùc naøy.
“如 能 知 唯 自 心 現，外 所 分 別 心 迴 輪 故，是 故 我
說 名 唯 解 說，言 解 說 者 非 是 滅 法”
– Khi ngöôøi ta thoâng hieåu raèng theá
giôùi beân ngoaøi chæ laø söï bieåu hieän cuûa chính taâm mình, thì coù moät
söï ñoät chuyeån töø caên baûn cuûa phaân bieät, ñaáy laø söï giaûi thoaùt chöù
khoâng phaûi söï huûy dieät. (Kinh Laêng Giaø)
[8] Trí Hueä Toái
Thöôïng cuûa Phaät giaùo khoâng ñoàng nhaát vôùi quan nieäm Nguyeân Nhaân Ñeä Nhaát cuûa caùc trieát
gia hay quan nieäm Thöôïng Ñeá cuûa
Kitoâ giaùo. Ñoái vôùi Phaät giaùo, yù nieäm veà nhaân duyeân thuoäc veà theá
giôùi cuûa töông ñoái tính vaø caùi gì trong töông ñoái thì khoâng theå thöôøng
haèng vaø luoân ôû trong phaïm vi cuûa tö töôûng. Neáu chuùng ta laáy moät söï vaät
thuoäc theá giôùi töông ñoái laø nguyeân nhaân ñaàu tieân cho moïi söï baét
ñaàu khaùc thì ñieàu naøy laø moät hình thöùc suy luaän sai laàm, vì chuùng ta
nhaûy töø töông ñoái tính sang sieâu vieät tính, töø voâ thöôøng sang thöôøng
haèng, töø moät söï vaät hieän höõu sang moät söï vaät hieän höõu treân khía
caïnh khaùc cuûa höõu vaø phi höõu.
[9] (P: Dharmakshanti – 法 忍，無 生 法 忍): khaúng ñònh taát caû söï vaät
laø ñuùng nhö chính chuùng, khoâng phaûi chòu luaät sinh vaø dieät, laø luaät
thuø thaéng trong theá giôùi hieän töôïng ñöôïc taïo ra do phaân bieät sai
laàm.
[10] Taâm voâ sai bieät
voâ phaân bieät khoâng phaûi laø moät theá giôùi bieät laäp, rieâng tö maø
chính noù ôû ngay ñaây, chung cuøng vaø hieän höõu noäi taïi trong theá giôùi
sai bieät naøy. Ta noùi ñeán noù nhö moät theá giôùi ñoäc laäp, sieâu vieät
ngoaøi theá giôùi naøy aáy taïi tri thöùc cheû ñoâi cuûa ta, khoâng coù gì sai
bieät vaø voâ sai bieät. Tri thöùc ta luoân chia caét caùi Moät thaønh Hai. Ñeå
ñaäp im lyù trí phaân bieät, Phaät giaùo duøng nhöõng thaønh ngöõ sai bieät voâ sai bieät (bieän baát
bieän) hoaëc voâ sai bieät sai bieät
(baát bieän bieän). Sai (S: shabettsu) laø khaùc nhau, coøn phaân (S: funbetsu)
laø chia caét. Bieät laø taùch lìa, duøng theo nghóa tónh, trong khoâng gian,
khaùch quan, vaät lyù coøn phaân bieät thì coù tính caùch tri thöùc, luaän lyù,
chuû quan hôn. Treân thöïc teá, hai chöõ ñaáy ñoàng nghóa.
[11] John Fuellenbach,
SVD, Throw Fire, baûn dòch Vieät ngöõ
Neùm Löûa (
[12] Daisetz Teitaro
Suzuki, The Essence of Buddhism, baûn
dòch Vieät ngöõ Coát tuûy cuûa ñaïo Phaät
(Tuû saùch Phaät hoïc, 1968), tr. 32-34.
Đăng nhận xét